W 85. rocznicę wielkich zbrodni sowieckich na polskim narodzie tj. zbrodni katyńskiej i masowych deportacji Polaków na Sybir Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Zarządem Głównym Związku Sybiraków organizuje uroczystości upamiętniające obywateli polskich zamęczonych w łagrach, zmarłych wskutek wycieńczenia i chorób, żołnierzy armii Generała Władysława Andersa i cywilów, spoczywających na Polskich Cmentarzach Wojennych w Uzbekistanie i Kazachstanie.
Podczas obchodów 85. rocznicy pierwszych masowych wywózek na Sybir upamiętnimy Polaków zesłanych w najodleglejsze rejony Azji Centralnej podczas uroczystości na Polskich Cmentarzach Wojennych Olmazor I i Olmazor II pod Taszkentem (Uzbekistan) oraz na Polskich Cmentarzach Wojennych w Szokpak pod Szymkentem i w Mankencie (Kazachstan).
- Chcemy, aby pamięć o tej zbrodni trwała i by nikt o niej nie zapomniał. Dlatego udajemy się z zesłańcami i ich potomkami w jedyne dostępne poza Rosją miejsca wywózek - mówi Szef UdSKiOR Lech Parell, który podkreśla, że masowe deportacje Polaków były wynikiem wielowiekowych doświadczń i obaw Rosji przed pierwiastkiem polskim. Rosji dążącej do fizycznej eliminacji Polaków.
Minister podkreśla, że akcje deportacyjne wymierzone były w najbardziej wartościowy element społeczeństwa, ludzi wykszatconych, niewinnych a w przypadku zbrodni katyńskiej dodatkowo z pogwałceniem wszystkich konwencji wojennych.
- Nie ulega wątpliwości zbrodniczy charakter tych działań - zaznacza Szef UdSKiOR.
Podczas obchodów polska delegacja spotka się także z przedstawicielami społeczności Uzbeków i Kazachów a także miejscową Polonią.
- Utrzymywanie kontaktów z potomkami zesłańców, to nie tylko kwestia szacunku. Nasza Polonia stanowi bardzo ważny element życia w Kazachstanie i Uzbekistanie. Jako osoby zazwyczaj wykształcone dobrze znają historię dlatego zamierzamy zapoznać ich z teraźniejszością Polski. To coś niezwykle ważnego - podkreśla Lech Parell.
W skład polskiej delegacji pod przewodnictwem Szefa UdSKiOR która uda się do Uzbekistanu i Kazachstanu znajdzie się blisko czterdziestu Sybiraków z wiceprezesem Związku Sybiraków Adamem Mitelsztetem, rodziny sybirackie, przedstawiciele Rodziny Katyńskiej i Rodziny Policyjnej, duchowieństwa, czterech senatorów w tym reprezentujących Komisję do Spraw Emigracji Łączności z Polakami za Granicą oraz przedstawiciele Sztabu Generalnego Wojska Polskiego wraz z asystą honorową i pocztem chorągwianym.
Połowa Sybiraków znajdujących się w składzie delegacji została deportowana do Związku Sowieckiego jako małe dzieci i niemowlęta. W grupie tej znajduje się ofiara pierwszej deportacji z lutego 1940 r., ofiary kolejnych wywózek z 1940 r. jak i późniejszych z lat 1945-1952. Pozostali urodzili się na nieludzkiej ziemi.
W czterech masowych deportacjach w lutym, kwietniu i czerwcu 1940 r. oraz w czerwcu 1941 r. wywieziono na Sybir od 800 tys. do 1,5 mln Polaków. Ocenia się, ze 10 proc. deportowanych umarło w drodze na zesłanie, a 40-50 proc. zmarło na skutek niedożywienia, chorób i fizycznego wyczerpania. Tysiące Polaków pozostałych na Kresach wywożono po zakończeniu wojny i zmianie granic do 1952 r.
W Azji Centralnej znajdują się 22 polskie cmentarze wojenne na których spoczywają żołnierze Armii gen. Andersa, junacy oraz deportowana ludność cywilna: cztery w Kazachstanie (pojedyncze polskie groby rozsiane są po całym kraju), jeden w Kirgistanie (w Dżalalabadzie) i 17 w Uzbekistanie.
